Khi một người nghèo trở nên giàu có, họ có thể phát triển hai thái độ rõ rệt đối với sự giàu có. Một thái độ được hình thành từ những trải nghiệm nghèo khó trong quá khứ, và thái độ còn lại được thúc đẩy bởi mong muốn bù đắp cho những mất mát về thời gian và cơ hội.
Thái Độ Thứ Nhất: Lòng Từ Bi Và Chánh Niệm
Thái độ đầu tiên là khi một người từng nghèo giờ trở nên giàu có và, sau khi trải qua khó khăn, họ biết cách thông cảm với những người nghèo. Họ sống điều độ, hiểu được giá trị của tiền bạc và tài sản vì họ đã trải qua cuộc sống khó khăn của nghèo đói. Họ chú ý đến sự giàu có của mình và không hoang phí. Người này hiểu tầm quan trọng của việc biết ơn những gì mình có và luôn cố gắng sống một cuộc sống cân bằng.
Họ thể hiện sự khôn ngoan và chánh niệm trong việc chi tiêu và trong các mối quan hệ với những người khác, đặc biệt là những người vẫn còn đang gặp khó khăn.
Thái Độ Thứ Hai: Mối Hận Và Sự Thoả Mãn Quá Đà
Ngược lại, có những người khi trở nên giàu có lại có một tâm lý khác. Sau khi đã từng chịu đựng nghèo đói, họ giờ cảm thấy cần phải “bù đắp” cho những gì mình đã thiếu hụt bằng cách tận hưởng sự xa hoa và vật chất. Họ có thể nghĩ rằng, “Tôi đã nghèo trước đây, giờ tôi giàu có, tôi xứng đáng tận hưởng cuộc sống và chiều chuộng bản thân. Không có lý do gì để cho đi. Tôi đã kiếm được tất cả những gì tôi có, và tôi sẽ không quay lại nghèo khổ nữa.”
Trong tâm lý này, nỗi sợ hãi về việc lại nghèo đi khiến họ tích trữ tài sản và tận hưởng cuộc sống xa xỉ mà không quan tâm đến người khác. Họ có thể cảm thấy chính đáng trong việc hưởng thụ, cho rằng sự giàu có là để tiêu xài, chứ không phải để chia sẻ.
Mối Nguy Hiểm Của Việc Thiếu Chánh Niệm
Thái độ thứ hai này thường xuất phát từ việc thiếu chánh niệm và trí tuệ. Những người đã từng nghèo và bỗng chốc trở nên giàu có đôi khi rơi vào cái bẫy của lòng tham và ghen tỵ. Họ có thể sợ mất đi tài sản mà họ mới có được và, trong sự tuyệt vọng bảo vệ nó, họ có thể đưa ra những quyết định hoặc hành vi thiếu đạo đức dẫn đến đau khổ. Nỗi sợ nghèo đói và sự thôi thúc phải tích luỹ thêm tài sản có thể gây tổn thương cả về mặt cảm xúc lẫn tinh thần.
Thiếu chánh niệm, dù bạn là giàu có hay nghèo khó, có thể dẫn đến một cuộc sống không hài lòng, tham lam và đau khổ. Mặt khác, những người duy trì chánh niệm, dù là giàu có hay nghèo khó, có thể sống một cuộc sống cân bằng và hài lòng. Họ sẽ không bị thúc đẩy bởi nỗi sợ mất mát những gì mình có, cũng không rơi vào lòng tham hay sự tiêu xài quá mức. Họ hiểu rằng sự giàu có thật sự không chỉ là tài sản vật chất, mà là sự khôn ngoan trong việc sử dụng tài sản ấy theo cách mang lại hạnh phúc cho bản thân và người khác.
Tầm Quan Trọng Của Chánh Niệm Và Trí Tuệ
Dù bạn là giàu hay nghèo, chìa khóa để sống một cuộc sống viên mãn là chánh niệm và trí tuệ. Những người sống với chánh niệm hiểu được giá trị thật sự của sự giàu có và sử dụng nó theo những cách có lợi cho bản thân và người khác. Họ không để nỗi sợ hay tham lam điều khiển hành động của mình. Thay vào đó, họ tập trung vào sự an lành của tất cả mọi người và cố gắng sống theo cách mang lại hòa bình và hạnh phúc, cả cho bản thân và những người xung quanh.
Thiếu chánh niệm, dù là trong nghèo khó hay sự giàu có, sẽ dẫn đến đau khổ. Tuy nhiên, với chánh niệm và cách tiếp cận cuộc sống một cách suy nghĩ thấu đáo, chúng ta có thể tránh được những cạm bẫy của sự thừa mứa, tham lam và nỗi sợ hãi, và sống với sự cân bằng và biết ơn đối với tất cả những gì ta có.
Bài viết được biên soạn theo bài giảng của thầy Thích Pháp Hoà
