Hai Loại Hỷ: Hoan Hỷ và Tùy Hỷ
Trong đạo Phật, hỷ là một trạng thái của niềm vui, nhưng có hai dạng hỷ khác nhau:
- Hoan hỷ: Niềm vui khi chính mình làm được điều thiện.
- Tùy hỷ: Niềm vui khi thấy người khác làm điều thiện, dù mình không trực tiếp tham gia.
Hai trạng thái hỷ này không giống nhau, một cái tự thân hành động, một cái thuận theo và vui với việc làm của người khác.
Hoan Hỷ – Niềm Vui Khi Chính Mình Làm Việc Thiện
Hoan hỷ là trạng thái hân hoan, vui vẻ khi chính mình làm việc tốt, tự nguyện làm mà không cần ai ép buộc.
Ví dụ:
- Mỗi tuần, các Phật tử lên chùa công quả.
- Dù trời nóng hay lạnh, dù không ai trả công, nhưng vẫn làm một cách vui vẻ.
- Vì sao? Vì biết rằng việc đó mang lại lợi ích cho người khác, nên làm với tâm hoan hỷ.
Như vậy, trong hoan hỷ, có sự tự nguyện, có sự hiểu biết về lợi ích của việc mình làm. Đây là một trạng thái tu tập giúp ta rèn luyện tâm thiện và tâm xả (buông bỏ tham chấp, không mong cầu nhận lại).
Tùy Hỷ – Niềm Vui Khi Người Khác Làm Việc Thiện
Nếu hoan hỷ là khi chính mình làm điều thiện, thì tùy hỷ là khi thấy người khác làm việc thiện, mình cũng vui theo.
Ví dụ:
- Một người xây chùa, làm từ thiện, giúp đỡ người khác.
- Mình không trực tiếp tham gia, nhưng thay vì ganh tị, chỉ trích, mình vui theo việc làm của họ.
Tùy có nghĩa là thuận theo, hòa theo, hỷ là niềm vui. Như vậy, tùy hỷ là vui theo việc thiện của người khác.
Ngược lại, nếu không có tâm tùy hỷ, ta dễ sinh đố kỵ, ganh tị, chỉ trích. Người khác làm việc tốt, thay vì khen ngợi, ta lại chê bai hoặc so sánh, từ đó tạo nghiệp xấu cho chính mình.
Hoan Hỷ và Tùy Hỷ – Cả Hai Đều Là Tu Tập
Trong kinh điển, Đức Phổ Hiền Bồ Tát nhấn mạnh tầm quan trọng của tùy hỷ. Trong mười hạnh nguyện, Ngài dạy rằng:
- Nhất giả lễ kính chư Phật – Kính lễ chư Phật.
- Nhị giả xưng tán Như Lai – Ca ngợi Như Lai.
- Tam giả quảng tu cúng dường – Rộng tu cúng dường.
- Tứ giả sám hối nghiệp chướng – Sám hối nghiệp chướng.
- Ngũ giả tùy hỷ công đức – Tùy hỷ công đức.
Như vậy, tùy hỷ là một trong những hạnh nguyện quan trọng, vì nó giúp ta xả bỏ tâm ganh tị, ích kỷ, mở lòng vui theo công đức của người khác.
Khi một người làm việc thiện, họ hoan hỷ, họ xả được tâm tham.
Khi một người tùy hỷ theo, họ xả được tâm đố kỵ.
Cả hai người đều đang tu theo cách của riêng mình.
Ứng Dụng Hoan Hỷ và Tùy Hỷ Trong Cuộc Sống
Không cần đợi đến khi ai đó làm Phật sự mới tùy hỷ. Trong đời sống hàng ngày, ta có thể thực hành điều này:
- Hoan hỷ khi tự mình giúp đỡ người khác, không mong cầu nhận lại.
- Tùy hỷ khi thấy người khác làm việc tốt, dù mình không trực tiếp tham gia.
Ví dụ:
- Khi ai đó làm từ thiện, thay vì chê bai hay nghi ngờ, hãy vui mừng vì họ đang giúp đời.
- Khi ai đó thành công trong việc tốt, thay vì ganh tị, hãy chúc mừng và tán dương.
- Khi thấy ai đó làm điều thiện nhưng chưa hoàn hảo, thay vì chỉ trích, hãy khuyến khích và động viên.
Nhờ có tâm tùy hỷ, cuộc sống trở nên nhẹ nhàng, vui vẻ hơn, không còn sự đố kỵ, sân si.
Lời Kết
Hoan hỷ và tùy hỷ là hai trạng thái hỷ quan trọng trong tu tập:
- Hoan hỷ là khi chính mình làm điều thiện.
- Tùy hỷ là khi thấy người khác làm điều thiện và vui theo.
Người hoan hỷ thì buông được tham chấp, người tùy hỷ thì buông được đố kỵ. Cả hai đều giúp ta tiến xa hơn trên con đường tu tập, giúp cuộc sống thêm phần an vui, nhẹ nhàng.
Trong Phật pháp, ngọn đèn sáng nhất không phải là ánh sáng vật chất, mà là ánh sáng của tâm hoan hỷ và tùy hỷ. Khi mỗi người đều biết hoan hỷ với điều mình làm và tùy hỷ với điều tốt của người khác, thì cuộc đời sẽ tràn ngập niềm vui và an lạc.
Bài viết được biên soạn theo pháp thoại của thầy Thích Pháp Hoà
Bài Pháp Thoại Gốc
Niềm vui khi mình làm điều thiện, và, niềm vui khi mình thấy người khác làm điều thiện
