Bạn có từng nghe câu hỏi này chưa? Đây là một câu hỏi thú vị: “Thầy của Đức Phật là ai?” Câu trả lời là: “Thầy của Đức Phật chính là Đức Phật.” Đây là một câu hỏi rất hay, và thật ra, có lẽ không nhiều người đã nghĩ đến, hoặc nếu có, thì họ có thể chưa từng hỏi.
Nhờ câu hỏi này, tôi có cơ hội giải thích thêm. Như bạn đã biết, Hoàng tử Siddhartha từ bỏ cuộc sống xa hoa trong cung điện để trở thành một tu sĩ và tìm kiếm chân lý. Trong sáu năm, ngài đã học hỏi dưới sự chỉ dạy của nhiều bậc thầy tâm linh đương thời và học hết những gì họ có thể truyền dạy. Tuy nhiên, dù đã đạt đến một mức độ nhất định, ngài vẫn cảm thấy chưa thỏa mãn với những gì mình tìm kiếm, vì mọi thứ vẫn xoay quanh chu kỳ khổ đau và tái sinh.
Cuối cùng, ngài ngồi thiền dưới gốc cây Bồ Đề. Một số người nghĩ rằng Đức Phật đã thiền suốt 49 ngày, nhưng theo các ghi chép lịch sử, ngài đã thiền ở nhiều nơi khác nhau trong suốt bảy tuần. Mỗi tuần, ngài suy ngẫm về một vấn đề khác nhau. Đến tuần thứ bảy, khi ngài ngồi dưới gốc cây Bồ Đề, ngài đã đạt được giác ngộ viên mãn.
Vậy chúng ta đặt câu hỏi: “Ngài đã nhận ra điều gì mà làm Ngài trở thành Đức Phật?” Nếu nói Ngài đạt được Phật quả, chúng ta cần làm rõ Ngài đã tỉnh thức điều gì.
Kính thưa đại chúng, Đức Phật đã nhận ra một chân lý rất quan trọng được gọi là “duyên khởi”. Duyên khởi có nghĩa là tất cả các hiện tượng và sự vật trong thế giới này đều sinh ra do các nhân duyên, chứ không phải từ sự tồn tại độc lập của chúng.
Ví dụ, ngôi chùa hay tu viện nơi chúng ta đang ngồi không tự nhiên xuất hiện. Để xây dựng ngôi chùa này, chúng ta cần gỗ, đinh, sơn và nhiều vật liệu khác. Trụ trì muốn xây dựng nơi này, nhưng cần có sự hỗ trợ từ tất cả mọi người ở đây; chỉ có sự nỗ lực tập thể mới có thể xây dựng được nơi này.
Tương tự, những sự kiện lớn như buổi gặp gỡ hôm nay không thể tổ chức chỉ bởi một người. Cần có nhiều người cùng làm việc, từ những người nấu ăn đến những người chuẩn bị để mọi việc suôn sẻ. Mọi thứ chúng ta có trong cuộc sống đều phát sinh từ các điều kiện hội tụ lại.
Lấy ví dụ về một bó hoa: để có một bình hoa, chúng ta cần hạt giống, đất, nước, ánh sáng mặt trời và các yếu tố khác. Khi hoa nở, nó cũng cần được chăm sóc để trở nên đẹp hơn. Tất cả đều sinh ra từ duyên khởi.
Tuy nhiên, vì mọi sự vật đều phát sinh từ các điều kiện, chúng không tồn tại mãi mãi. Giống như bình hoa, sau hai tuần, nó sẽ héo và phai tàn. Điều này cho thấy mọi thứ đều là tạm thời, và không có gì là vĩnh viễn. Nếu mọi thứ đều là tạm thời, thì có lẽ không có gì đáng để bám víu và gây ra khổ đau cho chúng ta.
Đức Phật không có thầy khác; Ngài đạt được giác ngộ hoàn toàn nhờ vào chính mình.
Bài viết được biên soạn theo bài giảng của thầy Thích Pháp Hoà
